آسمان و زمین (قرآن)خداوند متعال در قرآن کریم آسمان را منشأ خیر و برکت، تأمین کننده روزی انسان ها و بارش باران از آسمان را منشأ حیات زمین توصیف می کند. ۱ - تأمین روزی انسانآسمان و زمین، تامین کننده روزی و معاش انسان‌ها : ۱. «الذی جعل لکم الارض فرشا و السماء بناء و انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرت رزقا لکم...؛آنكس كه زمين را بستر شما قرار داد و آسمان (جو زمين) را همچون سقفي بر بالاي سر شما و از آسمان آبي فرو فرستاد، و بوسيله آن ميوه ها را پرورش داد، تا روزي شما باشد....» ۲. «انما مثل الحیوة الدنیا کمآء انزلنـه من السمآء فاختلط به نبات الارض مما یاکل الناس والانعـم...؛زندگي دنيا همانند آبي است كه از آسمان نازل كرده ايم كه بر اثر آن گياهان گوناگون كه مردم و چهارپایان از آن مي‌خورند، مي‌رويد....» ۳. «.. و انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرت رزقا لکم...؛... و از آسمان آبي نازل كرده و با آن ميوه ها (ي مختلف) را خارج ساخت و روزي شما قرار داد....» ۴. «هو الذی انزل من السمآء مآء لکم منه شراب ومنه شجر فیه تسیمون؛او كسي است كه از آسمان آبي فرستاد كه شرب شما از آن است، و گياهان و درختان كه حيوانات خود را در آن به چرا مي‌بريد نيز از آن است.» ۵. «ا و لم یر الذین کفروا ان السموت و الارض کانتا رتقا ففتقنهما و جعلنا من الماء کل شیء حی...؛آيا كافران نديدند كه آسمانها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آنها را از يكديگر باز كرديم ؟، و هر چيز زنده اي را از آب قرار داديم....» در روایتی از امام صادق علیه‌السلام «رتق» نباریدن باران و نروییدن گیاه و «فتق» بارش باران و روییدن گیاه معنا شده است. ۶. «و انزلنا من السماء ماء بقدر فاسکنه فی الارض... • فانشانا لکم به جنـت من نخیل و اعنب لکم فیها فوکه کثیرة و منها تاکلون؛و از آسمان آبي به اندازه معين نازل كرديم و آن را در زمين (در مخازن مخصوصي) ساكن نموديم ... سپس به وسيله آن باغهائي از درخت نخل و انگور براي شما ايجاد كرديم، باغهائي كه در آن ميوه هاي بسيار است و از آن تناول مي‌كنيد.» ۷. «.. و انزل لکم من السماء ماء فانبتنا به حدائق ذات بهجة...؛... و براي شما از آسمان آبي فرستاد كه با آن باغهائي زيبا و سرور انگيز رويانديم....» ۸. «.. و من یرزقکم من السماء و الارض...؛... و كسي كه شما را از آسمان و زمين روزي مي‌دهد....» ۹. «الم تر ان الله انزل من السماء ماء فاخرجنا به ثمرت مختلفا الونها ومن الجبال جدد بیض وحمر مختلف الونها وغرابیب سود؛آيا نديدي خداوند از آسمان آبي فرو فرستاد كه به وسيله آن ميوه هائي (از زمين) خارج ساختيم با الوان گوناگون و از كوهها نيز (به لطف پروردگار) جاده هائي آفريده شده به رنگ سفيد و سرخ با الوان مختلف، و (گاه) به رنگ كاملا سياه!» ۱۰. «.. و ما انزل الله من السماء من رزق...؛... و رزقي كه خداوند از آسمان نازل كرده....» ۱۱. «ونزلنا من السماء ماء مبـرکا فانبتنا به جنت وحب الحصید؛و از آسمان آبي پر بركت فرستاديم و به وسيله آن باغها و دانه هائي را كه درو مي‌كنند رويانديم.» ۲ - باران و احیای زمیننقش آسمان در بارش باران و احیای زمین: ۱. «... و ما انزل الله من السماء من ماء فاحیا به الارض بعد موتها...؛... و آبي كه خداوند از آسمان نازل كرده، و با آن زمين را پس از مرگ زنده نموده....» ۲. «وهو الذی انزل من السمآء مآء فاخرجنا به نبات کل شیء فاخرجنا منه خضرا نخرج منه حبا متراکبا...؛او كسي است كه از آسمان آبي نازل كرد و بوسيله آن گياهان گوناگون رويانيديم، از آن ساقه ها و شاخه هاي سبز خارج ساختيم و از آنها دانه هاي متراكم بيرون فرستاديم ....» ۳. «و الله انزل من السماء ماء فاحیا به الارض بعد موتها...؛خداوند از آسمان آبي فرستاد، و زمين را بعد از آنكه مرده بود حيات بخشيد ....» ۴. «... و انزل من السماء ماء فاخرجنا به ازوجا من نبات شتی؛همان خداوندي كه زمين را براي شما محل آسايش قرار داد، و راههائي در آن ايجاد كرد و از آسمان آبي فرستاد كه به وسيله آن انواع گوناگون گياهان مختلف را (از خاك تيره) برآورديم.» ۵. «... وتری الارض هامدة فاذا انزلنا علیها الماء اهتزت وربت وانبتت من کل زوج بهیج؛... زمين را (در فصل زمستان) خشك و مرده مي‌بيني، اما هنگامي كه باران را بر آن فرو مي‌فرستيم به حركت در مي‌آيد و نمو مي‌كند، و انواع گياهان زيبا را مي‌روياند.» ۶. «ان الله انزل من السماء ماء فتصبح الارض مخضرة...؛آيا نديدي خداوند از آسمان آبي فرستاد و زمين (بر اثر آن) سر سبز و خرم مي‌گردد؟....» ۷. «و انزلنا من السماء ماء بقدر فاسکنه فی الارض... • فانشانا لکم به جنـت من نخیل و اعنب لکم فیها فوکه کثیرة...؛و از آسمان آبي به اندازه معين نازل كرديم و آن را در زمين (در مخازن مخصوصي) ساكن نموديم... سپس به وسيله آن باغهائي از درخت نخل و انگور براي شما ايجاد كرديم، باغهائي كه در آن ميوه هاي بسيار است....» ۸. «ولـئن سالتهم من نزل من السماء ماء فاحیا به الارض من بعد موتها...؛و اگر از آنها بپرسي چه كسي از آسمان آبي نازل كرد و به وسيله آن زمين را بعد از مردنش احيا نمود؟....» ۹. «... وینزل من السماء ماء فیحی به الارض بعد موتها...؛و از آيات او اين است كه برق (و رعد) را به شما نشان مي‌دهد كه هم مايه ترس است و هم اميد (ترس از صاعقه، و اميد به نزول باران) و از آسمان آبي فرو مي‌فرستد كه زمين را بعد از مردن به وسيله آن زنده مي‌كند....» ۱۰. «... و انزلنا من السماء ماء فانبتنا فیها من کل زوج کریم؛... و از آسمان آبي نازل كرديم، و به وسيله آن در روي زمين انواع گوناگوني از جفتهاي گياهان پر ارزش رويانديم.» ۱۱. «الم تر ان الله انزل من السماء ماء فسلکه ینـبیع فی الارض ثم یخرج به زرعا مختلفا الونه ثم یهیج فتریه مصفرا...؛آيا نديدي كه خداوند از آسمان آبي فرستاد، و آن را به صورت چشمه هائي در زمين وارد نمود سپس با آن زراعتي را خارج مي‌سازد كه الوان مختلف دارد بعد اين گياه خشك مي‌شود، به گونه اي كه آن را زرد و بيروح مي‌بيني، سپس آن را در هم مي‌شكند و خرد مي‌كند....» ۱۲. «والذی نزل من السماء ماء بقدر فانشرنا به بلدة میتا کذلک تخرجون؛و آن كسي كه از آسمان آبي فرستاد به مقدار معين، و به وسيله آن سرزمين مرده را حيات بخشيديم، و همينگونه در قيامت زنده مي‌شويد!» ۱۳. «... و ما انزل الله من السماء من رزق فاحیا به الارض بعد موتها...؛... و رزقي كه خداوند از آسمان نازل كرده، و به وسيله آن زمين را بعد از مردنش حيات بخشيده....» ۳ - تدبیر امور زمینخدا، تدبیرکننده امور زمین از آسمان: «یدبر الامر من السماء الی الارض...؛امور اين جهان را از آسمان به سوي زمين تدبير مي‌كند....» ۴ - جدایی آسمان و زمینجدايى آسمان و زمين از يكديگر پس از پيوسته بودن آنها: «اولم یر الذین کفروا ان السموت و الارض کانتا رتقا ففتقنهما...؛آيا كافران نديدند كه آسمانها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آنها را از يكديگر باز كرديم ؟....» در معنای «رتق و فتق» دو احتمال وجود دارد: ا. «رتق» نباریدن آسمان و نروییدن گیاه از زمین، و «فتق» بارش آسمان و رویش زمین است؛ ب. «رتق» پیوستگی مواد جهان و «فتق» جدا شدن آنها از یک دیگر و ظهور ترکیبات جدید، و برداشت بر اساس احتمال دوم است. ۵ - پانویس
۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۲۸، برگرفته از مقاله «آسمان و زمین» |